Oranje (1643)
(ook Orangie)
Kenmerken
Kenmerken
Scheepstype | spiegelretourschip |
Bouw | gebouwd in 1643 voor de Kamer van Zeeland op een werf in Middelburg |
Gebruik | in gebruik bij de VOC vanaf 1643 tot 13/06/1665 (vergaan, Lowestoft) |
Lengte | 170 voet |
Breedte | 38 voet |
Holte | 14 voet |
Laadvermogen | 700/1200 ton |
Bewapening | 76 stukken |
Beschrijving
Beschrijving
Gebouwd in Zeeland voor de Zeeuwse kamer van de VOC te Middelburg. De Zeeuwse kamer maakte in deze periode de grootste retourschepen, dit vanwege de diepere wateren bij de Zeeuwse eilanden. De tonnage was 700 ton zonder koebrugdek en 1200 ton inclusief koebrugdek. De Oranje maakte deel uit van de groep grootste VOC-schepen nl. die van 170 voet. Het schip maakte negen reizen van Nederland naar Oost-Indië en terug zonder noemenswaardige problemen.
In januari 1648 uit Batavia vertrokken, met de retourvloot o.l.v. W.G. de Jongh op het admiraalsschip Walvis (zie aldaar).
In 1665 werd de Oranje gehuurd van de VOC door de admiraliteit van Zeeland en o.l.v. Bastiaan Senten nam zij deel aan de Slag bij Lowestoft waarbij zij op 13 juni 1665 verging. Na het opblazen van de Eendracht ontstond chaos op de Nederlandse vloot en sloegen schepen op de vlucht. De Oranje versperde de weg voor de achtervolgers. Het een na het andere grote engelse schip kwam in gevecht met de Oranje. Een heroïsch gevecht was het gevolg. De als koopvaarder gebouwde Oranje werd beetje bij beetje versplinterd en het zinkende wrak met de bijna volledig gesneuvelde bemanning werd uiteindelijk door de Engelsen overmeesterd. De Oranje had lang genoeg stand gehouden om de Nederlandse aftocht te dekken. Andere gehuurde VOC-schepen voldeden echter niet in deze zeeslag. Lowestoft was het einde van de periode dat er systematisch gebruik werd gemaakt van VOC schepen in geregelde zeeslagen (http://voc.artitec.nl/).
Reizen
Reisgegevens
vertrek op | van | naar | aankomst op | kamer | schipper | ||
21/01/1644 | Wielingen | Batavia | 06/06/1644 | Zeeland | Jan Jansen | ||
24/12/1644 | Batavia | Wielingen | 26/07/1645 | Zeeland | Willem Cornelisz. van Domburg | ||
25/01/1647 | Wielingen | Batavia | 30/06/1647 | Zeeland | |||
04/01/1648 | Batavia | Wielingen | 08/1648 | Zeeland | |||
over:
|
|||||||
30/01/1649 | Wielingen | Batavia | 28/06/1649 | Zeeland | |||
11/01/1650 | Batavia | Wielingen | 22/07/1650 | Zeeland | |||
29/01/1651 | Wielingen | Batavia | 04/07/1651 | Zeeland | |||
over:
|
|||||||
25/01/1652 | Batavia | 1652 | Zeeland | ||||
11/05/1653 | Wielingen | Batavia | 15/12/1653 | Zeeland | Adriaan van Leene | ||
19/01/1654 | Batavia | Wielingen | 31/08/1654 | Zeeland | |||
over:
|
|||||||
10/05/1655 | [Patria] | Batavia | 04/11/1655 | Zeeland | Thomas Jansz. Mendonk | ||
over:
|
|||||||
03/02/1656 | Batavia | Vlie | 08/09/1656 | Amsterdam | |||
over:
|
|||||||
22/11/1656 | Vlie | Batavia | 01/07/1657 | Amsterdam | |||
over:
|
|||||||
18/12/1657 | Batavia | Wielingen | 24/07/1658 | Zeeland | |||
over:
|
|||||||
12/02/1659 | Wielingen | Batavia | 20/09/1659 | Zeeland | Hendrik van der Putte | ||
over:
|
|||||||
18/10/1659 | Batavia | Palembang | |||||
"Den heer Sterthemius vaert aen het boort van het schip Orangie ende stelt Van der Laen als opperbevelhebber en crijgsoverste over de Palembangse tocht voor". | |||||||
17/12/1660 | Batavia | Wielingen | 01/07/1661 | Zeeland | |||
Bij vertrek met bestemming Patria bestond de retourvloot, die onder commando stond van Andries Frisius, uit de schepen Amersfoort, Wapen van Amsterdam, Malakka, Mars, Nagelboom, Oranje en Hof van Zeeland. | |||||||
over:
|
|||||||
23/04/1662 | Wielingen | Batavia | 30/03/1663 | Zeeland | Pieter Kaub | ||
over:
|
|||||||
21/12/1663 | Batavia | Wielingen | 30/08/1664 | Zeeland | Reinier Reiniersz. | ||
Bij vertrek met bestemming Patria bestond de retourvloot, die onder commando stond van Dirk Steur, uit de schepen Achilles, Dordrecht, Kennemerland, Maarsseveen, Maarsseveen, Nagelboom, Oranje, Rijnland, Zeepaard en Huis te Zwieten. | |||||||
over:
|
Bronnen
Bronnen
• Hullu, J. de (ed.), 1904. Dagh-Register gehouden int Casteel Batavia vant passerende daer ter plaatse als over geheel Nederlandts-India Anno 1656-1657. - 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1904. - 365 p., [nl]
• Lohanda, Mona, en Hendrik E. Niemeijer, 2013. Marginalia to the Daily Journals of Batavia Castle (1659-1799) : A digitized contemporary chronological entry to archives of the Dutch East India Company (VOC). - Jakarta: Arsip National Republik Indonesia / The Corts Foundation, 2013. [nl] - NB: niet meer online)
• RGP-GS166, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume II, Outward-bound voyages from the Netherlands to Asia and the Cape (1595-1794). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 765 p., [en] - ISBN 90-247-2270-5
• RGP-GS167, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume III, Homeward-bound voyages from Asia and the Cape to the Netherlands (1597-1795). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 626 p., [en] - 90-247-2282-9
• Verstegen, M.A.M., 2001. De Indische Zeeherberg : de stichting van Zuid-Afrika door de V.O.C.. - Zaltbommel: Europese Bibliotheek, 2001. - 136 p., [nl] - ISBN 90-288-2680-7