Kenmerken

Kenmerken

Beschrijving

Beschrijving

Op 5,5° ZB en 80 mijl ten W van Sumatra in brand geraakt en ontploft; op 14/12/1619 bereikte de sloep van de 'Hoorn' met de overlevenden Bantam.

Op 28 december 1618 was Willem IJsbrantsz. Bontekoe van Texel vertrokken met zijn schip de 'Nieu Hoorn'. Voor de kust van Afrika kreeg het schip al te kampen met stormen, waarbij zeilen werden verspeeld en veel water binnenstroomde. Vanwege die stromen was men Kaap de Goede Hoop voorbijgevaren en had men voedsel en water niet kunnen verversen. Ter hoogte van Mauritius waren zoveel scheurbuiklijders dat Bontekoe op smekend verzoek van de zieken een eiland opzocht en aan wal ging. Nadat de patiënten waren opgeknapt, werd de reis voortgezet. In november 1619 kwam men in de Straat Soenda aan en daar gebeurde een ramp.
Botteliersmaat Keelemeyn ging op een avond brandewijn tappen voor de volgende dag. Hij prikte een steker met een kaars in een vat boven zijn hoofd en ging aan de slag. Toen hij klaar was wrikte hij de kaarshouder los en toen viel er een stukje brandende pit juist in het open spongat. Een steekvlam schoot dwars door de ton. De maat sloeg onmiddellijk alarm en met veel water werd de brand geblust. Het vuur bleef echter smeulen en een half uur later sloegen de vlammen hoog op. Opnieuw werd er alarm geslagen, maar ditmaal was er geen blussen aan. Het vuur bereikte eerst de smidskolen, waardoor een verstikkende rook ontstond, en vervolgens de olie. Opdracht werd door kapitein Willem IJsbrantsz. Bontekoe gegeven om de vaten met buskruit over boord te zetten en men was daar juist mee begonnen toen het vuur de kruitkamer bereikte. Intussen sprongen 70 man overboord en zwommen naar de twee boten die de Nieu Hoorn op sleeptouw had. Enige ogenblikken later ontploften de 300 vaten buskruit die nog niet over boord waren gezet. Slechts twee man van de 119 die nog aan boord waren om de brand te blussen overleefden de explosie: kapitein Bontekoe en een matroos. Juist voor het invallen van de avond werden zij opgepikt door de mannen in de sloep. De schipbreukelingen maakten een zeil van hun hemden, Bontekoe tekende uit zijn hoofd een kaart en de timmerman knutselde een gradenboog in elkaar. Een enkele keer zorgde een regenbui voor vers water en een andere keer hadden de mannen geluk wanneer een school vliegende vissen tegen het zeil klapte of uitgeputte meeuwen op het schip neerstreken. De schipper zette de mannen op een dagrantsoen van een stukje brood ter lengte van een vingerkootje en een van een schoen afgesneden neus water. Toen alles tenslotte op was, kauwden de mannen op musketkogels en dronken ze hun eigen urine. De 72 overlevenden opeengepakt in de twee boten, zonder kompas en zeer weinig brood en geen water, bereikten na 13 dagen op zee een eilandje in de Straat Soenda voor de kust van Sumatra. Eenmaal aan land kreeg de hele bemanning geweldige buikpijn door het eten van teveel kokosnoten. Ze werden aangevallen door de inlanders, waarbij 16 man omkwamen De overige mannen wisten per boot Java en de Nederlandse vloot van Frederik Houtman, die juist door zijn kijker stond te turen naar het wonderlijke zeil dat hij zag naderen, te bereiken. Na een hartelijke ontvangst heeft Houtman de schipper naar Batavia gestuurd, waar hij op vriendelijk wijze door J.P. Coen ontvangen wordt.

Reizen

Reisgegevens

	vertrek op	van	naar	aankomst op	kamer	schipper
	28/12/1618	Texel	(Jakatra)	11/1619	Hoorn	Willem IJsbrandsz. Bontekoe
	over: • Kaap de Goede Hoop is niet aangedaan

Bronnen

Bronnen

• Miller, Russell, 1981. De Oostindievaarders. - Amsterdam: Time-Life Boeken, 1981. - 176 p., [nl] - ISBN 90-6182-461-3
• RGP-GS166, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume II, Outward-bound voyages from the Netherlands to Asia and the Cape (1595-1794). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 765 p., [en] - ISBN 90-247-2270-5
• Spruit, R., 1987. J.P. Coen : dagen en daden in dienst van de VOC. - Houten: De Haan, 1987. - 128 p., [nl] - ISBN 90-269-4230-3