Reynier de Klerck
geboren: 1710 in Middelburg; overleden: 1 september 1780 in Batavia
Functies bij de Compagnie
• Gezagvoerder in a.b. van een bark die tussen Batavia en Padang voer: 1735 tot 1737 • Boekhouder: 1737 • Onderkoopman/resident in Lampong Toulang Bawang, Zuid-Sumatra: 1738 • Opperhoofd van Soerabaja: 1742 • Secunde van Java's Noordoostkust: 1747 (in de rang van opperkoopman) • Gouverneur/directeur in Banda: 1748 tot 1752 • Waarnemend Directeur-Generaal in Batavia: 1775 tot 1776 • Directeur-Generaal in Batavia: 1776 • Gouverneur-Generaal in Batavia: 9 oktober 1778 tot 1 september 1780 (overleden)
Biografie
De geboortedatum van Reynier de Klerck (ook wel geschreven als De Klerk en De Clercq) is niet bekend, maar hij werd gedoopt op 19 november 1710 te Middelburg. Hij trad in 1725 als adelborst in dienst bij de Kamer van Zeeland. Het oorlogsschip werd gebruikt om de route van de retourvloot te beschermen. Als matroos in dienst bij de VOC heeft hij twee reizen naar Indië gemaakt. In december 1730 is hij definitief naar Indië gegaan aan boord van 't Vliegend Hert. Tussen 1735 en 1737 was hij gezagvoerder op een bark die heen en weer voer tussen Batavia en Padang. In 1737 werd hij boekhouder bij de VOC en begon voor hem een leven aan land. In 1738 was hij onderkoopman en resident in de Lampongs. In 1741 was hij secretaris bij het leger op Java. In 1742 werd hij opperhoofd te Soerabaja en in 1744 werd hij benoemd tot koopman en eerste administrateur te Semarang. In 1747 werd hij tot opperkoopman en tweede bestuurder van Java's Noordoostkust benoemd. In 1748 werd hij gouverneur en directeur van Banda. Gouverneur De Klerck mag na herhaald verzoek naar Batavia terugkeren. Hij wordt in Banda opgevolgd door oud-commandeur van Malabar Reynicus Siersma. De Klerck verhuisde naar Batavia in 1754 toen hij president werd van het "College van Boedelmeesteren der Chinesche en andere onchristelijke sterfhuizen" te Batavia. In oktober 1754 werd Reynier de Klerck aangesteld als Raad extra-ordinair van Indië en in 1762 benoemd tot Raad van Indië. In 1775 werd hij waarnemend Directeur-Generaal en in 1776 definitief in die functie benoemd.
Op 4 oktober 1777, daags na het overlijden van Gouverneur-Generaal Jeremias van Riemsdijk, is hij met unanieme stemmen tot Gouverneur-Generaal gekozen. Hij bekleedde die functie officieel vanaf een jaar later, 9 oktober 1778. Reynier de Klerck was een hardwerkende landvoogd. Hij was een krachtige hervormer die zijn ideeën echter geen gestalte kon geven. Hij was zeer begaan met de verweving van de Nederlandse cultuur in Indië. Zo wilde hij in het onderwijs in plaats van portugees en maleis het nederlands introduceren. Zijn streven mislukte echter doordat de samenleving er niet aan wilde. Onder zijn bestuur hebben weinig belangrijke gebeurtenissen plaats gevonden. Een strijd op Celebes werd beëindigd door de inneming van Gowa, terwijl de Sultan van Bantam Landak en Soekadana aan de VOC afstond. Om het monopolie op de specerijen te behouden werden de vorsten van Tidore en Batjan onttroond en in ballingschap naar Batavia gezonden. Zij werden vervangen door VOC-getrouwen.
Lang heeft het bewind van Reynier de Klerck niet geduurd want hij overleed op 1 september 1780 op Molenvliet bij Batavia. Zijn huis was gelegen aan de westelijke zijde van 'de Molenvliet'; anno 2002 is het huis in gebruik als Arsip Nasional van Indonesië, gelegen aan jl. Gadja Mada III [AMH}. Hij werd als landvoogd opgevolgd door Willem Arnold Alting.
Bronnen
[1] Encyclopaedie, [s.a.]. Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië : Tweede deel: H-M. - 's Gravenhage: Martinus Nijhoff, [s.a.]. - 662 pp., [nl]
[2] Putten, L.P. van, 2002. Ambitie en onvermogen : gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610-1796. - Rotterdam: Uitgeverij ILCO-productions, 2002. - 192 p., [nl]
[3] RGP-GS232, 1997. Generale Missiven van Gouverneurs-Generaal en Raden aan Heeren XVII der Verenigde Oostindische Compagnie : Deel XI: 1743-1750. - Den Haag: Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 1997. - 949 p., [nl]